Het werk van Desiderius Erasmus is tot op vandaag bekend. Toch heeft het met heel wat censuur te maken gekregen. Zowel Gesprekken als Lof der zotheid hebben een sterk religieus thema, waarbij Erasmus ethische principes aanreikt om als een vrome, goede en tolerante Christen te leven. In Frankrijk werd het boek van 1525 tot 1530 gecensureerd, in Spanje in 1550 en in Schotland in 1555.
Dit veranderde met de contrareformatie vanaf het midden van de 16de eeuw. Hoewel Erasmus goede dingen te zeggen had over de Katholieke Kerk in zijn boeken, formuleerde hij ook sterke kritiek tegen onder meer de bedevaartwoede en de handel in aflaten. Maarten Luther wist hier gretig gebruik van te maken in zijn protestantse reformatiecampagne tegen de Katholieke Kerk, waardoor Erasmus’ werk mee in bad werd getrokken met andere ketters als Luther en Calvijn. Zijn oeuvre stond van 1559 tot 1900 op de Index LIbrorum Prohibitorum. Hier werd hij ondergebracht in de eerste klasse van de index, al zijn geschriften waren dus volledig verbannen.
Toch bleven de boeken van Erasmus verschijnen, zij het met een aantal kleine aanpassingen. Uitgaves bevatten kleine aanpassingen of werden gedrukt zonder auteursvermelding. In schooluitgaven werden ‘ongepaste’ formuleringen geschrapt.
Bibliografie
Bronnen
Erasmus, Desiderius, en Dirk Martens. Familiarium Colloquioru[m] Formulæ, In Gratiam Iuuentutis Recognitæ & Auctæ Ab Erasmo Rotero. Et Alia Quædam Per Eundem Autorem. Contestatio Erasmi Aduersus Seditiosas Calumnias. Leuven: Theodo. Martin. excvdebat, 1519.
Erasmus, Desiderius, Johannes Benedictus Kan, and A. H Kan. De Lof Der Zotheid. Antwerpen: Nederlandsche Boekhandel, 1945.
Literatuur
Green, Jonathon en Nicholas J. Karolides. Encyclopedia of Censorship. New York: Infobase Publishing, 2014.
De Rynck, Patrick. “Ken uw verboden klassieken! Top dertien van gecensureerde boeken door de eeuwen heen.” De Morgen. 27.12.2006.