Toen hij vernam dat een van zijn beste vrienden opgenomen was in een psychiatrische instelling, schreef een zwaar geëmotioneerde Allen Ginsberg de bundel Howl and other poems. Een jaar na uitgave werden een vijfhondertal kopieën die op weg waren naar San Francisco in beslag genomen door de federale douane.  De bundel zou volstaan met ‘obscene inhoud waarvan je niet zou willen dat je kinderen ze ooit te zien kregen’ en was dus in strijd met de wet. Bijzonder problematisch vond men de verwijzingen naar seks en vulgaire woorden.

Er kwam een heel debat op gang. Onder meer Ferlinghetti, eigenaar van boekenwinkel City Lights Bookstore, verdedigde Ginsbergs gedichtenbundel die volgens hem een grote literaire waarde had. Nadat twee politieagenten undercover een kopie hadden gekocht van Howl and Other Poems in Ferlinghetti’s boekenwinkel, werd hij gearresteerd. Heel wat literatuurliefhebbers reageerden verontwaardigd. Ondanks de ‘vulgaire’ woorden was Howl een literair hoogstandje. Ondertussen werd de rechtszaak voorbereid, waarbij Howl in de navolging van heel wat andere literaire werken in de Amerikaanse geschiedenis werd vervolgd omwille van zijn erotisch getinte inhoud.

Ferlinghetti won de rechtszaak. Een van de argumenten die aangehaald werden, was dat de obsceniteiten niet in elk gedicht voorkwamen, maar wel bijdroegen aan de bundel in z’n geheel. De rechtszaak was een precedent en zorgde voor een bevrijding van de literaire wereld van de VS. Er vond als het ware een ‘bevrijding’ van erotiek in de literatuur plaats.

Bibliografie

Bronnen

Ginsberg, Allen. Howl and Other Poems. San Francisco: City lights, 1978.

Literatuur

Morgan,  Bill en Nancy J. Peters. Howl on Trial: The Battle for Free Expression. San Francisco: City Lights Books, 2006.

Rehlaender, Jamie L. “A Howl of Free Expression: the 1957 Howl Obscenity Trial and Sexual Liberation” Young Historians Conference Paper 1 (2015): 2-22.

Echte mensen gebruiken als personages, het is een bekend literair procedé. Dimitri Verhulst werd hiervoor wel al tweemaal voor de rechtbank gedaagd. Een eerste in 1999 omwille van zijn roman De kamer hiernaast: Dimitri Verhulst werd gedagvaard door zijn eigen moeder die zich meende te herkennen in het personage van Nicole, de “waanzinnige, dikke moeder”. De moeder van Verhulst voelde zich gekwetst en eiste een schadevergoeding voor elk boek dat werd verkocht. De rechter oordeelde dat het dwingende karakter van de zaak niet relevant was aangezien de moeder pas klacht maanden na publicatie van het boek klacht had neergelegd. In afwachting van uitspraak kon het boek dus verder verkocht worden. Toch paste Verhulst de inhoud van het boek aan in de hoop tot een minnelijke schikking te komen. Verhulst werd uiteindelijk vrijgesproken.

Een tweede aanklacht werd in 2005 ingediend naar aanleiding van Aalst. Deze toneeltekst vertelt het verhaal van een dubbele kindermoord en combineert feiten en fictie. Volgens de veroordeelde daderes berustte het echter te veel op de realiteit waardoor het toneelstuk haar voorwaardelijke invrijheidstelling en re-integratie in de maatschappij belemmerde. Opnieuw won Dimitri Verhulst de zaak.

Bibliografie

Bronnen

Verhulst, Dimitri. De Kamer Hiernaast. Amsterdam: Contact, 1999.

Literatuur

“Veertig jaar censuur en processen in België: ‘We leven toch in een vrij land’.” De Morgen. 27.12.2006.

Ulysses was bij het begin van de twintigste eeuw een erg controversieel boek. Vanaf 1914 verscheen het in afleveringen in het Amerikaanse blad The Little Review , maar de dertiende aflevering (‘Nausicaa’), mét masturbatiescène, was er te veel aan. Verdere publicatie werd door de Amerikaanse overheid in 1920 verboden. Ook eerdere afleveringen bevatten obsceniteiten. Zo zijn er erotische passages waarin uitwerpselen hun opwachting maken. Literaire tijdgenoten spaarden hun kritiek niet. Zo vergeleek Edmund Gosse Joyce met Markies de Sade, zij het dan zonder de literaire kwaliteit. Of, Virginia Woolf: “The directness of the language and the choice of incidents, if indeed there is any choice, have raised a blush even upon such a cheek as mine.”

Er volgde een rechtszaak, die Joyce verloor. Het hele boek, dat toen nog niet was verschenen, werd dertien jaar lang verboden in de VS en Engeland. In Europa werd de tekst druk verspreid in het illegale circuit. Ook in dit geval maakte het verbod het boek dus alleen maar aantrekkelijker. Het verbod werd uiteindelijk in 1933 opgeheven. Eerst in de VS, later ook in Engeland. Ulysses is een van de hoekstenen van het literaire modernisme.

Bibliografie

Bronnen

Joyce, James, Ulysses. Londen: Lane, 1947.

Literatuur

Ladenson, Elisabeth. Dirt for Art’s Sake: Books On Trial From Madame Bovary to Lolita. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 2007.

Henry MillersTropic of Cancer bevat meer dan één erotische passage. Er wordt flink in gescholden. En geslachtsdelen worden vrijelijk benoemd. Toen Miller het boek in het begin van de twintigste eeuw schreef, had hij niet verwacht er een uitgeverij voor te vinden. In de VS had hij inderdaad geen succes, maar in Frankrijk lukte het hem wel. Het boek werd in 1934 gepubliceerd door The Obelisk Press, uitgeverij waar wel vaker ‘erotisch getinte’ boeken onderdak vonden. Tropic of Cancer was meteen erg populair.

Toch werd Miller in Frankrijk voor de Franse vertaling van het boek wel degelijk vervolgd. Schending van de Franse anti-obsceniteitwet van 1939, zo luidde het. L’affaire Miller was geboren. Een Comité de Défense d’Henry Miller  was nodig opdat de klacht weer werd ingetrokken. Later werd ook de Franse vertaling van Millers werk Sexus in Frankrijk in beslag genomen en verboden. In 1957 was datzelfde boek eenzelfde lot beschoren in Noorwegen. Niet geheel toevallig schreef Miller in deze periode verschillende essays over censuur.

In Engeland en de VS was het dan weer wachten op de seksuele revolutie van de jaren ’60. Pas in de tweede helft van dat decennium kwam er een einde aan juridische vervolging en publicatieverbod. Tropic of Cancer kon na dertig jaar eindelijk in de VS gepubliceerd worden.

Bibliografie

Bronnen

Miller, Henry. Tropic of Cancer. New York (N.Y.): Grove press, 1961.

Literatuur

Ladenson, Elisabeth. Dirt for Art’s Sake: Books On Trial From Madame Bovary to Lolita. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 2007.

Les Fleurs du mal was de eerste dichtbundel die juridisch vervolgd werd door de Franse overheid. Zes gedichten (“Lesbos”, “Femmes damnées”, “Le Léthé”, “À celle qui est trop gaie”, “Les Bijoux” en “Les métamorphoses du vampire”) werden verboden omdat de inhoud een aanval op de publieke moraliteit inhield. Ze waren te erotisch getint door hun lesbische ondertoon en waren ze dus in strijd met de christelijke moraal. In 1946 werd een nieuwe wet uitgevaardigd die het verbod op Baudelaires gedichten teniet deed. Deze rehabilitatie hield niet in dat het oorspronkelijke verdict als ‘fout’ werd beschouwd, maar wel dat het in historisch perspectief werd geplaatst waardoor de gedichten niet langer als publiek gevaar beschouwd werden.

Met de nieuwe wet brak in Frankrijk een nieuw literair tijdperk aan. Baudelaire werd de voorloper van het symbolisme.

Bibliografie

Bronnen

Baudelaire, Charles, en Théophile Gautier. Les Fleurs Du Mal. Paris: Calmann-Lévy, 1922.

Literatuur

Ladenson, Elisabeth. Dirt for Art’s Sake: Books On Trial From Madame Bovary to Lolita. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 2007.